Emrah ÖZBEKLİ / 28.08.2023
Merhaba otomobil tutkunu dostlarım;
EV:Electric Vehicle…..
Son zamanlarda çok popüler olan elektrikli arabalarla ilgili bilinmeyen gerçeklerden biraz bahsedeyim.
20. yüzyılın başlarında çevresel kaygılar ve enerji verimliliğinden dolayı kamuoyunda elektrikli arabaların çok iyi olduğu ve çevre dostu olduğunu lanse ederek farklı bir algı oluşturdular.
Mars’a gitmeye çalışan malum kişi elektrikli araç alanında anlamlı bir satış pazarı yarattı.
Çok iyi girişimci olan bu zat 2004 yılında şirketin CEO’su olmak şartıyla Tesla,Inc.’e 6,5 Milyon dolar yatırım yaptı.Zat dememdeki sebep bu şahsı pek sevmiyorum.
Yaşadığım yeryüzünü yani Dünya’nın ekosistemini nasıl yoluna koyabilirim,nasıl daha iyi yaşanabilir bir yer haline getirebilirim ya da bunların sürekliliğini nasıl sabit tutarım gibi parametreleri sahip olduğu teknoloji ile insanlık adına nasıl kullanırım diye düşünmüyor,MARS’a gitmeye çalışıyor.Ne yaparsa yapsın bize ne! Evet doğru,NASA ile de bu konu ile ilgili kendi aralarında sinerjistik bir anlaşma yapmışlar.Kolay gelsin demiyorum gelmesin.Hiç bir zaman Mars’a gidemeyeceksiniz.Şu anki teknoloji ile başarılı olsanız dahi yolculuk 6 ay sürecek bir aksilik olmaz ya da Astronotlar kafayı yemezse….
Sen önce ışık hızında giden araç yap ondan sonra denersin şansını…..Herkesin Hobisi farklı,bu zat-ı muhterimnki de havada roket patlatmak.
Malum zatın zekasına ve girişimcilik yeteneğine saygı duymaktayım.Ama şu bir gerçek arkadaşlar bu kişi bir şey icat etmedi,bilim adamı da değil ayrıca,kafayı kullanarak Pay Pal ödeme sistemini oluşturmuş ve yürümüş ….Yapacağı işle ilgili analiz yaparak doğru kişiler ile çalışmayı ilke edinmiş.Ama şunu unutmayın çok zeki insanlarda yanılgıya düşer,hata yapar ya da benzeri olaylar yaşarlar.
Örnek verecek olursak Dünya’yı değiştiren formülün mucidi (E=MC2), gelmiş geçmiş en iyi dahilerden biri olan Einstein’ın bile hiç yanılmadığı anlamına gelmiyor. O da tıpkı bizim gibi insandı ve bazı hatalar yaptı. Olabilir.
Bildiğim bir şey var ben çocukken Afrikalılar açtı,hala açlar!......Neden acaba?
Bizim Su Savaşları Çağlar,Afrika’ya gidiyor su olmayan yerlerde nasıl su çıkarırım diye kafa patlatıyor.Kirli suları filtreleme yöntemi ile içilebilir hale getiriyor.Diğeri Mars’a gitmeye çalışıyor,Milyar Dolarlar harcıyor.(Asıl mesleği su mühendisi olan Çağlar Demirkapı, dünyanın birçok bölgesinde temiz suya erişimde problem yaşayan ülkelerde çalışmalar yaptı. Çağlar Demirkapı, projeleri sayesinde 'Medya Oscarları Ödülleri'nde 'En İyi Belgesel' ödülünü aldı).
Tesla'dan bahsedelim biraz.
Tesla, Inc. veya kısaca Tesla, elektrikli araç tasarlayan, üreten ve satan Austin, Teksas merkezli bir Amerikan şirketi.
Temmuz 2003'te mühendis Martin Eberhard ve Marc Tarpenning tarafından "Tesla Motors" olarak kurulan şirketin adı, elektrik teknolojisine büyük katkılarından dolayı ünlü mucit ve elektrik mühendisi olan Nikola Tesla'dan gelmiştir.
Tesla, ilk otomobil modeli Roadster spor otomobilini 2008 yılında üretmeye başladı. Bunu 2012 yılında Model S sedan, 2015 yılında Model X SUV, 2017 yılında Model 3 sedan, 2020 yılında Model Y crossover ve 2015 yılında Model Y sedan takip etti. 2022'de Tesla Cybertruck. Model 3, dünya çapında tüm zamanların en çok satan şarj edilebilir elektrikli otomobilidir ve Haziran 2021'de dünya çapında 1 milyon adet satan ilk elektrikli otomobil olmuştur.(Wikipedia’dan alıntıdır).
Yani 20 senelik bir geçmiş var.
Arkadaşlar elektrikli arabaların icadı 19. yüzyılın başlarına dayanmaktadır.
Dünyanın ilk elektrikli otomobili unvanına sahip olan Electrobat, Pedro Salom ve Henry G. Morris tarafından 1894 yılında Philadelphia'da üretildi. Çıktığı ilk test sürüşünde Electro Bat, beklenmediği kadar başarılı oldu!
Üretim maliyeti ve buna benzer nedenlerle elektrikli araçların üretimleri durduruldu.Fakat Tesla’nınn elde ettiği araç satış başarısından dolayı elektrikli araç satış pazarından pay almak isteyen diğer otomobil markaları da elektrikli araç üzerine AR-GE çalışmalarında başladı ve kendi elektrikli araçlarını ürettiler.
Heryer elektrikli araba oldu!
Ama neden?
2014 yılında Uluslararası Çevre Vakfı’ndan Peter Mock, Volkswagen'in açıkladığı "toksik madde emisyonlarının" gerçeği yansıtmadığı dan şüphelendi. Uluslararası Çevre Vakfı’nın yaptığı testlerin sonucu, Mock'un şüphelerini doğrular nitelikteydi. Yapılan araştırmalarla Volkswagen’ın; toksik Azot-Oksit yayınım değerlerini, gerçek değerlerinin çok daha altında gösterdiği keşfedildi. 2014’ün Mayıs ayında yayınlanan rapora göre otomobillerin gerçek emisyon değeri, yasal sınırın neredeyse 40 katıydı.
Yayınlanan raporda 2009 ve 2015 yılları arasında üretilmiş Volkswagen ve Audi dizel araçlarında, emisyon oranlarını düşük gösteren hileli cihazlar kullanıldığı ortaya çıkarıldı.Volkswagen, bir süre sessizliğini koruduktan sonra iddiaları kabul etti. 22 Eylül 2015’te otomotiv devi tarafından yapılan açıklamada, dünya genelinde 11 milyon dizel araçta emisyon değerlerini düşük gösteren hileli cihazların kullanıldığı belirtildi. Yaşanan bu gelişme sonrası, otomotiv tarihinin en büyük skandallarından biri daha resmiyete kavuşmuş oldu.
Eğer şirketin bu süreçte yaşadıklarına genel olarak bakmak gerekirse, oldukça büyük bir prestij kaybının yanında, 29 milyar doların üzerinde bir fatura göze çarpıyor. Ayrıca bugüne kadar tutuklanan 3 şirket yetkilisini de unutmamak gerek.
Avrupa Parlamentosu, 2035 yılı itibarıyla AB sınırları dahilinde üretilecek yeni otomobillerin iklime zararlı sera gazı salmasına izin verilmeyeceğine karar verdi. Buna göre artık içten yanmalı motorlu binek otomobillerin ve hafif ticari araçların satışı yapılamayacak. Düzenlemenin geçerli olması için Avrupa Komisyonu ve üye ülkeler tarafından onaylanması gerekiyor.
Aslında bu tarih 2030’du da sonradan 2035 yaptılar,2050 ye kadar koşar…. :)
Elektrikli arabalar (EVs), birçok avantaj sunsa da bazı dezavantajları da bulunmaktadır.
Lityum Çıkarma ve Sosyal Etkiler: Elektrikli araç bataryalarının ana bileşenlerinden biri olan lityum, çıkarılması sırasında çevresel etkilere yol açabilir. Lityum madenciliği sırasında toprak ve su kirliliği riski bulunmaktadır. Ayrıca, lityum çıkarma bölgelerinde yerel topluluklar ve doğal yaşam üzerindeki etkileri de göz önünde bulundurulmalıdır.
Kobalt ve Çocuk Emekçiliği: Kobalt, elektrikli araç bataryalarının bir diğer önemli bileşenidir. Ancak, kobaltın büyük bir kısmı çocuk işçiliği ve zayıf çalışma koşullarıyla ilişkilendirilen bölgelerde çıkarılmaktadır. Bu durum insan hakları ihlallerine ve sosyal sorunlara yol açabilir.
Çevresel Tahribat ve Toprak Kirliliği: Madencilik faaliyetleri sırasında toprak ve su kaynaklarına ciddi zararlar verebilir. Kimyasal atıklar, ağır metaller ve diğer kirleticiler, çevresel tahribata neden olabilir ve ekosistemlere zarar verebilir.
Enerji Kullanımı ve Karbondioksit Emisyonları: Madencilik ve hammadde işleme süreçleri, enerji yoğun işlemlerdir ve fosil yakıt kullanımına bağlı enerji tüketimi ile sonuçlanabilir. Bu da karbondioksit emisyonlarını artırabilir ve küresel ısınma sorununa katkıda bulunabilir.
Geri Dönüşüm ve Atık Yönetimi: Elektrikli araç bataryalarının ömrü sona erdiğinde geri dönüşüm ve atık yönetimi gereklidir. Bu bataryaların büyük, karmaşık ve zehirli bileşenler içermesi nedeniyle uygun geri dönüşüm ve atık yönetimi önemlidir. Aksi takdirde, çevre kirliliği riski artabilir.
Toprak Bozulması ve Ekosistem Etkileri: Madencilik faaliyetleri, doğal yaşam alanlarını bozabilir ve endemik bitki ve hayvan türlerini tehlikeye atabilir. Ayrıca, su kaynaklarına verilen zararlar da ekosistemlere olumsuz etkileri beraberinde getirebilir.Bu sorunlar, elektrikli araçlar ve yenilenebilir enerji teknolojileri konusundaki ilerlemelerle aşılabilir ve yönetilebilir. Ancak, sürdürülebilirlik ve çevresel etkiler göz önünde bulundurularak daha iyi çözümler ve uygulamalar geliştirmek önemlidir.
Sınırlı Menzil: Elektrikli arabaların en yaygın dezavantajı, benzinli veya dizel araçlara göre daha sınırlı bir menzile sahip olmalarıdır. Şarj edilebilir bataryaların teknolojik gelişmeleri ile bu menzil artmakla birlikte, uzun mesafeli yolculuklarda hala bazı sınırlamaları vardır.
Şarj Altyapısı: Elektrikli araçlar şarj edilmek için uygun altyapıya ihtiyaç duyar. Bu, ev sahiplerinin evlerinde şarj cihazı kurmalarını gerektirebilir ve açık alanda şarj istasyonlarının eksikliği, şarj etmeyi zorlaştırabilir.
Şarj Süresi: Benzinli veya dizel araçlar hızlıca yakıt alabilirken, elektrikli araçların şarj süreleri daha uzun olabilir. Hızlı şarj istasyonları mevcut olsa da, tam şarj etmek bir süre alabilir.Yüksek Maliyet: Elektrikli arabaların başlangıç maliyeti genellikle geleneksel araçlardan daha yüksektir. Ancak, uzun vadede enerji ve bakım maliyetlerinin düşük olması bazı kullanıcılar için bu dezavantajı dengeleyebilir.
Batarya Ömrü ve Geri Dönüşüm: Elektrikli araçların bataryaları zamanla kapasite kaybedebilir ve değiştirilmeleri gerekebilir. Ayrıca, bu büyük lityum-iyon bataryaların geri dönüşümü ve atık yönetimi konularında çevresel endişelere yol açabilir.Ağırlık ve Alan Kısıtlamaları: Elektrikli araçlar, büyük bataryaları taşıdıkları için genellikle daha ağırdır ve iç mekanlarda daha az alan sunabilirler.Şebeke Bağımlılığı: Elektrikli araçlar, elektrik şebekesine bağlıdır, bu da elektrik kesintileri veya enerji sorunları durumunda kullanılamayacak olması anlamına gelir.
Ses: Elektrikli araçlar sessiz çalışır, bu da bazı trafik güvenliği endişelerine neden olabilir, özellikle yayaların veya diğer sürücülerin fark etmekte zor olabileceği anlamına gelebilir.Dezavantajlar, teknolojinin ilerlemesiyle zaman içinde azalabilir veya aşılabilir, ancak şu anda elektrikli araç kullanımını etkileyen önemli faktörler olarak karşımıza çıkmaktadır.
Gelelim fasülyenin faydalarına,kamu oyunda öyle bir yölendirme yapıldı ki Toyota ve Honda markalarını çevreci olmadıkları için aforoz etmeye çalıştılar. Elektirikli araç üretmiyorlar diye satışları %20 düştü.Neyse bu markalar elektrikli araçların sanıldığını kadar çevreci olmadıklarını aksine üretim aşamalarında çevreyi gayet kirlettiklerini beyan ettiler.Zaten hybrit araç üretiyorlardı ve onlarda göstermelik birer elektrikli araba ürettiler.Sonra Toyota şöyle bir açıklama yaptı: Yeni nesil bir batarya üzerinde çalışmamızı tamamlamak üzereyiz ve tek şarj ile 900km menzili olacak olan bir batarya ile 2025’te yollarda olacaklarını beyan ettiler.Tesla’nın etekleri tutuştu hemen çalışmalara başladılar.Menzil demek satış başarısı demek.
Elektrikli araç üreten araç markaları diyor ki araçların bataryalarının 10 yıl ömrü var,gerçekten mi? Kullandığınız cep telefonlarının bataryaları kaç sene dayanıyor.Elektrikli araçlardaki bataryalarla cep telefonlarındaki batarya teknolojisi tabiki farklı ama herkesin sorduğu bu sorunun cevabını verdiklerinde düz mantıkla indanlsrın doğru düşündüğünü anlıyorız.Firma kitapçıkta 10 yıl ömrü var dedi diye ömrü 10 yıl mı?Değil tabiki de.Zaman geçtikçe batarya şarj etme süresi uzuyor ve her yıl yaklaşık %5 performans ve güç kaybı yaşanıyor.Batarya maliyeti yaklaşık modül başına 20 bin civarı.Tesla Model S’ de 16 modül var.Genelde hepsinin birden arızalanması zor diyor servis ama yurt dışında 130 bin euro olan araç,batarya problemi yaşayıp değiştirmek istediğinizde 40 Euro civarında bir bedel ödemeniz gerekiyor.Yani araç fiyatının ⅓ ü.
Ayrıca:Aldığınız elektrikli aracın şarjını tam olarak 6-8 saatte doldurabilmeniz için şebeke elektriğinizi modifiye etmeniz gerekiyor.Yani ayrı bir elektrik trafosu yaptırırsanız sizin çin avantaj.Ne kadar KW o kadar ekmek.Eğer bu iyileştirmeyi yapmazsanız 24 saatte dolabilir.Yani şehir içinde 2 gaz çekeyim seri gideyim dedin mi o turun sonunda gidersin eve şarj etmeye.Edirne’ den İstanbul’ a da anca 100-120 ile gidersin.Uzun lafın kısası şehir içi kullanım için tonla para vermeye değmeyecek bir teknoloji.Birden fazla aracın varsa alınabilir.Ama kitapçıktaki menzil sürelerine aldanmayınız. 500 km menzil ?Bunun kliması var,telefon şarjı var,ıvırı var zıvırı var.O menzili hayatta göremezsin benden söylemesi. Gördüm diyen yalan söyler.
Tesla Model S Plaid i olan bir arkadaşım var şarj aleti bagajda geziyor.Genelde Avrupa'da yaşadığı için orada sıkıntı yok hızlı şarj istasyonları çok.Ama burada ….Siz içten yanmalıya devam ediniz bence
Hoşça kalınız emniyet kemerinizi takınız lütfen.
