Böbrek işlevlerinin uzun bir süreçte ilerleyici kaybı ile ortaya çıkan kronik böbrek hastalığı dünya çapında yaklaşık 850 milyon kişiyi etkiliyor. Eğer zamanında tespit edilerek tedavi edilmezse, kronik böbrek hasarı, böbrek yetmezliğine kadar ilerleyerek ciddi tablolara ve hayati riske yol açabilir. Memorial Ankara Hastanesi Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. İhsan Ergün, “13 Mart Dünya Böbrek Günü” nedeniyle böbrek sağlığı hakkında önemli bilgiler verdi.
15 yıl sonra kronik böbrek hastalığı ölüm nedenleri arasında 5.sırayı alabilir
İnsanların çoğu, her biri nefron olarak bilinen bir milyon küçük birimden oluşan iki böbrekle doğar. Nefronlar hasar gördüğünde işlevlerini durdurur ve normal böbrek işlevini sürdürmek için kalan sağlıklı nefronlara ek yük bindirir. Ancak hasar devam ederse kalan sağlıklı nefronlar böbrek işlevini sürdürmek için yetersiz hale gelir. Aylar veya yıllar içinde böbrek işlevindeki bu ilerleyici kayba Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) adı verilir. 2040 yılında, kronik böbrek hastalığının, toplumda ölüm nedenleri arasında 5. sırayı alacağı öngörülmektedir. Bu nedenle kronik böbrek hastalığı ile mücadele için acil küresel stratejilere ihtiyaç olduğu vurgulanmaktadır.
Kronik böbrek hastalığında 5 risk faktörü
Kronik böbrek hastalığı için toplumda yüksek risk faktörü barındıran bireylerin mutlaka bu hastalık açısından değerlendirilmeleri önerilmektedir.
- Diyabet
- Hipertansiyon
- Kalp ve damar hastalıkları
- Obezite
- Ailede böbrek hastalığı öyküsü
Böbrek sağlığında ciddiye alınması gereken durumlar
- Akut böbrek hasarı
- Gebelikle ilişkili böbrek hastalığı
- Otoimmün hastalıklar (sistemik lupus eritematozus veya vaskülit gibi)
- İdrar yollarında idrar akımına engel olan durumlar
- Üriner sistem taş hastalığı
- Düşük doğum ağırlığı veya erken doğum
- Geleneksel ilaçlar, çevresel toksinler, hepatit B veya C, HIV ve parazitler enfeksiyonlar diğer risk faktörlerini oluşturmaktadır.
Bu testler böbrek sağlığınız için önemli ipuçları veriyor
Kronik böbrek hastalığının tespiti açısından yüksek riskli bireylerde kullanılabilecek pratik testler mevcuttur. Bu testler; hipertansiyonu kontrol etmek için kan basıncı ölçümlerinin yapılması, boy ve kiloya dayalı Vücut Kitle İndeksinin (VKİ) hesaplanması, idrar testi ile böbrek hasarının değerlendirilmesi, idrarda albümin (Albüminüri) atılımının değerlendirilmesi ve idrarda albümin-kreatinin oranının (uACR) hesaplanmasıdır.
Kan testleri yapılarak; Tip 2 diyabet gelişip gelişmediğini tespit etmek için; açlık veya rastgele glukoz düzeyi ve glukozile hemoglobin (HbA1C) düzeyi belirlenir. Serum kreatinin düzeyi de ölçülerek tahmini Glomerüler Filtrasyon Hızı'nı (eGFR) yani böbreğin süzme hızının belirlenmesi sağlanır.
Erken teşhis için yüksek riskli gruplarda tarama önemli
Böbrek yetmezliğiyle ilişkili sağlık hizmeti maliyetlerini azaltmak ve yaşam kalitesini artırmak için risk altındaki bireylerde erken teşhis politikaları küresel olarak uygulanmalıdır. Özellikle kronik böbrek hasarı açısından yüksek riskli popülasyonların taranması önerilmektedir. Genel popülasyonda kronik böbrek hasarı açısından farkındalık oluşturulmalı ve eğitim programları uygulanmalıdır.
Böbrek sağlığınız için dikkat etmeniz gerekenler
- Bol bol hareket edin
- Kan şekeri seviyenizi ve kan basıncınızı düzenli olarak kontrol edin
- Sağlıklı beslenin, tuz tüketiminizi azaltın ve kilonuzu kontrol altında tutun
- Gün içinde bol su için
- Sigara kullanmayın
- Reçetesiz ilaçları kullanmayın
- Diyabet, hipertansiyon ve obezite gibi böbrek hastalığına yol açabilecek sağlık problemleriniz varsa, böbrek fonksiyonlarınızı mutlaka kontrol ettirin.
