İl Müftüsü Yığman, "Helal ile yetinmek"

 

Kırklareli İl Müftüsü Aydın Yığman, Ramazan Ayı boyunca vatandaşları merak edilen konular hakkında bilgilendirdi.

Müftü Aydın Yığman tarafından bu kez helal ile yetinmek ile ilgili bilgilendirme yapıldı.

“Kıymetli okurlar; helal ile yetinme konusu, bir Müslüman için hiç de küçümsenmeyecek derecede önemli bir konudur. Yüce Rabbimiz Kur’an-ı Kerim’de ve Peygamber Efendimiz (s.a.v) de hadislerinde bizi, helalinden yeme-içme, giyinme; helalinden kazanma ve kazandığını helal-meşru yollarda harcama konusunda ikaz eder, uyarır.”diyen Müftü Yığman, konuşmasında, şunları söyledi: “Allah Teala, hayat kitabımız Kur’an’da şöyle buyurur: “Allah’ın size verdiği helal ve temiz rızıklardan yiyin ve iman etmiş olduğunuz Allah’ın yasaklarından sakının.”(Maide ,88) (Ey Muhammed!) Sana, kendilerine nelerin helâl kılındığını soruyorlar. De ki: “Size temiz ve hoş olan şeyler… helal kılındı” ( Maide, 5/4) O halde helal nedir?Haram nedir? Helal,yapılması meşru ve caiz olandır. Temiz olan, yarayışlı olan, güzel olan, hoş ve pak olandır. İnsana fayda sağlarken onu Allah’ a yaklaştırandır helal. Helal kelimesiyle çok yakından  alakalı bir başka terim “tayyib”kelimesidir. Tayyib, duyuların ve nefsin haz aldığı, güzel, hoş ve lezzetli bulduğu şeyleri ifade eder. Tayyib olan şeyler akla ve dine uygun şeylerdir. Kur’an’da bazen helal ve tayyib kelimeleri beraber kullanılır. Helal olanın zıddı haramdır. Haram ise,yasak olandır. Helalin  tam aksine  insan tabiatına zarar veren, pis ve necis olan, Allah’tan uzaklaştırandır. Haram kelimesi bazen  habîs kelimesiyle beraber kullanılır. Habis, insan tabiatının tiksindiği,kötü, pis, iğrenç ve zararlı şeydir.         Helal-haram konusunda daha açıklayıcı bir şekilde Hz.Peygamber, bir hadislerinde şöyle buyurur: “Allah Resulullah (a.s) buyurdular ki: "Helal, Allah Teala’nın kitabında helal kıldığı şeydir. Haram da Allah Teala’nın kitabında haram kıldığı şeydir. Hakkında sükût ettiği şey ise affedilmiştir. Onun hakkında sual külfetine girmeyiniz. (İbnu Mace, Et'ime 60; Tirmizî,  Libas 6.) Allah’ın bizim için yaratmış olduğu ve bizim hizmetimize sunduğu nimetlere bakacak olursak, bu nimetlerin büyük çoğunluğunun helal veya  mübah olduğunu; haram olanların ise çok az olduğunu görürürüz. Sayıca az olan haramlar, bizim hayatımızı daha kontrollü yaşamamızı sağlar. Allah’ın helalleri yeterli  ölçüde çevremizde bulunmaktadır. Helal olanlarla yetinmeyip harama el uzatmak, Allah’ın yasak hudutlarında dolaşmaktır. Hepimize düşen, helal ile yetinip; haramdan uzak durmaktır. Dikkatli ve duyarlı olmaktır. Helal-haram duyarlılığı esasen ailede başlar. Çocuklarımıza, başıboş yaratılmadığımızı, özgürlüğün her istediğini yapmak, her dilediğini yemek olmadığını, bizi sınırlayan bir takım kurallar bulunduğunu öğretmeliyiz. Haramın çoğu zaman tatlı ve cazip olduğunu, oysa sonuçları bakımından hiç de sağlık ve huzur vermediğini anlatmalıyız. Hz.Peygamber’in; “Hiç kimse, kendi elinin emeğinden daha hayırlı bir yiyecek yememiştir.”(Buhari,Büyu,15) sözünü çocuklarımıza iyice  öğretmeliyiz.    Helal-haram bilinci ve duyarlılığı derken, her zaman ve şartlarda helali, temiz olanı arama kararlılığından söz ediyoruz. Anne-babanın ya da arkadaşın, “Bir kereden bir şey olmaz” şeklindeki yaldızlı söz ve teklifleri bizi aldatmasın! Allah Teala’nın koymuş olduğu sınırlar hakkında titizlik gösterilmeli; O’nun yasaklarını hafife almamalıyız. Helal duyarlılığının bir boyutu, helal lokmanın iyi davranışlara ve güzel ahlaka vesile olması.. Mevlana’nın ifadesiyle; “Nur ve kemali arttıran lokma, helal kazançtan elde edilen lokmadır.” Haram lokmanın neden olacağı sonuçları da bir örnekle açıklar, Mevlana; “Bir lokmadan hasede uğrar, tuzağa düşersen, bir lokmadan bilgisizlik ve gaflet meydana gelirse, sen o lokmayı haram bil! Hiç buğday ektin de arpa verdiğini gördün mü? Hiç attan eşek sıpası olduğunu gördün mü?” Evin reisi, “az olsun, zor olsun ama, helalinden olsun” diyebilir  ve bu kararlılığı gösterebilirse, ailesinde sağlam  bir helal bilinci oluşturabilecektir. Aile fertlerinin boğazından haram lokma geçerse, aile fertleri gergin, stresli, huzursuz ve maneviyatı düşük olacaktır. Bilmeliyiz ki, bedenimize giren her lokma, helal olsun haram olsun, düşünce ve davranışlarımıza sirayet eder. Helal bilinci dosdoğru, istikamet üzere yaşama bilincidir. Peygamber Efendimiz’in anlattığına göre, yediği haram, içtiği haram, giydiği haram olduğu halde el açıp yakaran ama duası kabul olunmayan insanlar vardır!(Müslim,Zekat,65) Helal-haram duyarlılığına dikkat etmemek, duaların reddolunma nedenleri arasında yer alır. Kısacası sevgili dostlar, ailede helal bilinci ve duyarlılığına özen göstermek bir yaşam tarzıdır. Çocuklarımıza helal, temiz iş ve mesleklere yönlendirelim. Helal ve temiz olanın, evlerimize bereket  vesilesi olduğunu unutmayalım. Her işimizde, helal ile dost, haram ile küs bir anlayışımız olsun. Bu makalemizi, Hz. Peygamber (s.a.v) Efendimiz’in, haram ve helal hususunda takınmamız gereken tavrı bildiren bir hadisiyle sonlandırıyoruz. "Şurası muhakkak ki, haramlar apaçık bellidir, helaller de apaçık bellidir. Bu ikisi arasında (haram veya helal olduğu) şüpheli olanlar vardır. İnsanlardan çoğu bunları bilmez. Bu durumda, kim şüpheli şeylerden kaçınırsa, dinini de, ırzını da muhafaza etmiş olur. Kim de şüpheli şeylere düşerse harama düşmüş olur, tıpkı koruluğun etrafında sürüsünü otlatan çoban gibi ki, her an koruluğa düşebilecek durumdadır. Haberiniz olsun, her melikin bir koruluğu vardır, Allah'ın koruluğu da haramlarıdır. Haberiniz olsun, cesette bir et parçası var ki, eğer o sağlıklı olursa cesedin tamamı sağlıklı olur, eğer o bozulursa, cesedin tamamı bozulur. Haberiniz olsun bu et parçası kalptir. (Buhari,iman,39)

 

BİR AYET

“Allah’ın size rızık olarak verdiklerinden helal, iyi ve temiz olarak yiyin. Kendisine inanmakta olduğunuz Allah’a karşı gelmekten sakının.” (Maide, 5/88)

 

BİR HADİS

“Helal, Allah’ın kitabında helal kıldıklarıdır. Haram da yine Allah’ın kitabında haram olanlardır. Hükmünü belirtmedikleri ise, müsamaha gösterdiği (mübah) olan şeylerdir.” (Tirmizi, Libas, 6)

BİR    FETVA

SORU: Telef olan ürünün öşrü verilir mi?

CEVAP: Hasattan sonra ürünün öşrünün verilmesi gerekir. Henüz hasat edilmeden ürünü tarlada telef olan çiftçinin zekat/öşür ödemesi gerekmez. Ancak hasat edildikten sonra, ürünü zayi olsa da öşrünü vermesi gerekir.(İbn Abidin,Reddü’l-muhtar,3/273). Nitekim Yüce Allah, “Devşirilip toplandığı günde hakkını (zekat ve sadakasını) verin.” (En’am,6/141) buyurmuştur. (DİYK, Fetvalar, s.417)