BİTLİ RÜŞVET DAMAT

Kehle, “bit” demektir. Bir bitin bir insana parlak bir gelecek getireceği aklınıza gelir miydi? Bugün, ibretlik bir tarihi hadiseye değinmek istedim.

 

Kehle-i ikbal, yani "Gelecek Biti"... Osmanlı Devleti'nin en güçlü döneminin padişahı Kanuni Sultan Süleyman, Hürrem Sultan'dan olma kızı Mihrimah Sultan'ı evlendirmek için, (1500 - Saraybosna) Hırvat asıllı, Diyarbakır Beylerbeyi Rüstem Paşa'yı düşünür. Ancak; Diyarbakır ve sonrasında Anadolu Beylerbeyliği, Vezirlik, Sadrazamlık gibi üst düzey görevlerde bulunan, son derece zeki ve meydan savaşlarında başarılı birisi olan, Osmanlı tarihinin en sevilmeyen şahsiyetlerinden birisi olarak anılan Paşa hakkında anında cüzzamlı olduğu söylentileri yayılır. Cihan padişahının kızını cüzzamlı birisiyle evlendirmesi düşünülemezdi. Kanuni Sultan Süleyman, saray hekimlerinden Mehmet Ağa'yı Diyarbakır'a gönderir. Mehmet Ağa, Rüstem Paşa ve elbiselerini incelerken elbisesinde bir bit bulur. O dönemlerde aylarca at sırtında cephede dolaşan asker ve komutanlarda bit bulunması normal karşılanırdı; ancak, cüzzamlı insanda bit yaşayamazdı. Bu haber üzerine, Paşa'ya iftira atıldığı anlaşılır. Sonrasında Mihrimah Sultan ile evlenince (1539) Damat Rüstem Paşa olarak anılmaya başlar. Bir bit sayesinde yıldızı daha da parlayan Paşa'ya bu sebeple "Kehle-i İkbal Damat Rüstem Paşa" denilir.

 

Diğer lakaplarına gelince... Osmanlı Devlet Sistemi'ne rüşveti sokan, tarifeye bağlayan ve bu sebeple de Osmanlı Devlet Sistemi'nin gerilemeye başlamasına sebep olan kişi olduğu da iddia edilen Paşa, halk arasında "Rüşvet Damat Rüstem Paşa" lakabıyla da anılmaya başlar. Fuzuli'nin "Selam verdim, rüşvet değildir deyu almadılar. Hüküm gösterdim, faidesizdür deyu mültefuid olmadılar." dediği meşhur "Şikayetnamesi'nin bu döneme denk gelmesi manidar olarak kabul edilmektedir. Öte yandan, Osmanlı Devleti'nin miri toprak rejimini yozlaştırdığı ve ordunun belini kırdığı da iddialar arasındadır.

 

İmzasını taklit ederek yazdığı sahte mektuplarla, İran Şahı Tahmasb ile dost olduğunu uydurarak Şehzade Mustafa'nın Kanuni tarafından boğdurularak öldürülmesine sebep olduğu, Hürrem Sultan'a yakın durarak birçok entrika yaptığı, şair ve sanatkarlara iyi davranmadığı, ünlü şair Yahya'yı idam ettirmek istediği, rüşvet iddiaları ve tüm olumsuzluklarına rağmen, sırf Damat olduğu için Kanuni Sultan Süleyman ve eşi Hürrem Sultan tarafından çoğu kez korunarak yaklaşık 14 yıl, 9 ay, 11 gün iki ayrı kez "Sadrazamlık" görevinde bulunduğu yazılanlar arasındadır.

 

Bir bit sayesinde geleceği daha parlak hale gelen Damat Rüstem Paşa'nın 1561'de ölümü ise, ibretliktir. İshale yakalanır, yemek yiyemez ve sürekli altına kaçırdığı için pis kokular saçarak ölür. Vefatı sonrasında ortaya çıkan çok büyük mal varlığına Kanuni bile çok şaşırır ve hepsini Hazine'ye devreder. Velhasıl; bir bit ile daha da çok parlayan ikbal, bir ishal ile son bulur. Boşuna dememişler "Alma mazlumun ahını, çıkar aheste aheste."