Kan kanserlerinin başında gelen lösemi tüm çocukluk çağı kanserlerinin yüzde 35’ini oluşturuyor. Başlangıçta genellikle soğuk algınlığı veya grip benzeri belirtilerle kendisini gösterebilen löseminin aileler tarafından fark edilmesi zaman alabiliyor. Tekrarlayan veya tedaviye rağmen geçmeyen bu tür rahatsızlıkların önemsenerek alanında uzman doktora başvurulması önem taşıyor. Çünkü lösemide, erken tanı ve gelişmiş tedavi yöntemleri hastanın yaşam şansını büyük ölçüde artırabiliyor. Kan hücrelerinin kemik iliğinde kontrolsüz ve anormal şekilde çoğalmasıyla ortaya çıkan bir kan kanseri olan lösemi, hastaya özel planlanan doğru yöntemlerle tedavi edilebiliyor. Memorial Ankara Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü'nden Prof. Dr. Ahmet Demir, “2-8 Kasım Lösemili Çocuklar Haftası” nedeniyle löseminin belirtileri hakkında bilgi vererek, farkındalığın önemine dikkat çekti.
Kansızlık ve enfeksiyonlara yatkınlık görülebilir
Normalde kemik iliği, kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombositleri dengeli bir şekilde üretir. Lösemide ise bu denge bozulur, olgunlaşmamış beyaz kan hücreleri (blastlar) hızla çoğalır ve normal kan hücrelerinin üretimini engeller. Bu durum kansızlık, enfeksiyonlara yatkınlık ve kanama eğilimi gibi belirtilere yol açar. Lösemi, çocukluk çağı kanserleri arasında en sık görülen türdür. Tüm çocukluk çağı kanserlerinin yaklaşık %30-35’ini oluşturur. Çocuklarda en sık görülen tipi Akut Lenfoblastik Lösemi (ALL)’dir; çocukluk çağı lösemilerinin yaklaşık %75-80’ini oluşturmaktadır. İkinci sıklıkta ise Akut Myeloid Lösemi (AML) gelmektedir.
6 risk faktörüne dikkat!
1. Genetik ve kalıtsal faktörler: Bazı doğumsal (konjenital) sendromlar lösemi riskini belirgin biçimde artırır. Bunlar Down sendromu (Trizomi 21), Fanconi anemisi, Bloom sendromu, Ataksi-telenjiektazi, Klinefelter sendromu, Neurofibromatozis tip 1 (NF1) şeklinde sıralanabilir.
2. Radyasyon Maruziyeti: Yüksek doz iyonize radyasyon, çocukta lösemi riskini artırabilmektedir. Anne karnında yüksek doz radyasyon almak da risk faktörüdür.
3. Kemoterapi veya Diğer İlaçlara Maruziyet: Daha önce başka bir kanser türü nedeniyle kemoterapi (özellikle alkilleyici ajanlar, topoizomeraz inhibitörleri) alan çocuklarda sekonder yani ikincil lösemi gelişebilir.
4. Çevresel ve Kimyasal Etkenler: Benzen gibi organik çözücülere maruziyet, tarım ilaçları (pestisitler), ağır metaller veya endüstriyel kimyasallara dikkat edilmelidir.
5. Bağışıklık Sistemi Bozuklukları: Doğumsal immün yetmezlikler (örneğin Wiskott-Aldrich sendromu SCID), edinsel immün baskılanma (örneğin organ nakli sonrası immünsupresif tedavi) önemli nedenlerdir.
6. Diğer Olası Faktörler: Bazı viral enfeksiyonlar da etkili olabilir.
Löseminin 8 belirtisini önemseyin!
Çocukluk çağı lösemisi, başlangıçta genellikle soğuk algınlığı veya grip benzeri belirtilerle ortaya çıkabilir. Bu nedenle aileler tarafından fark edilmesi güç olabilir Ancak belirtiler genellikle uzun sürer, tekrarlayıcıdır ve tedaviye rağmen geçmez:
1. kansızlık (Anemi) belirtileri: Halsizlik, çabuk yorulma, baş dönmesi vs.
2. Kanama eğilimi: Diş eti, burun kanamaları, ciltte morluklar
3. Enfeksiyonlara yatkınlık: Sık veya uzun süren enfeksiyonlar
4. Kemik ve eklem ağrıları
5. Karın şişliği veya kitle
6. Lenf bezlerinde büyüme: Boyun, koltuk altı veya kasık bölgesinde ağrısız şişlikler
7. Genel durum değişiklikleri: İştahsızlık, kilo kaybı, gece terlemeleri
8. Nörolojik belirtiler: Özellikle ileri evrelerde- Baş ağrısı, kusma, görme bozukluğu, denge sorunları
Kesin tanı “Kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi” ile konuluyor
Tanı süreci, hekimin hastanın belirtilerini ve muayene bulgularını değerlendirmesiyle başlamaktadır. Solukluk, morluk, ateş, lenf bezi büyümesi, karında şişlik, kemik ağrısı gibi bulgular sorgulanır. Karaciğer ve dalak büyüklüğü, lenf nodları, ciltte peteşi/ morluk gibi fizik muayene bulguları not edilir. Ancak yalnızca bu bulgular ile tanı konulmaz, laboratuvar incelemeleri de gerekmektedir. Sonrasında, gerekli kan testleri (Tam kan sayımı ve Periferik yayma) testleri yapılmaktadır. Kesin tanı ise, kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi ile konulmaktadır. Lösemi tanısının altın standardıdır.
Lösemide erken tanı tedavi başarısı için önemli
Lösemi hızla ilerleyen ancak erken teşhis edildiğinde tedaviyle tamamen iyileşme şansı yüksek bir hastalıktır. Çocukluk çağı akut lenfoblastik lösemisinde (ALL) erken tanı ve uygun tedaviyle iyileşme oranı oldukça yüksektir. Hastalık ileri evrede tanındığında organ tutulumu artar, tedavi süreci zorlaşır ve başarı oranı düşebilir. Erken tanı konulan çocuklarda, ciddi kansızlık, enfeksiyon ve kanama gelişmeden tedavi başlanabilir. Dalak, karaciğer, beyin gibi organlarda yayılım oluşmadan müdahale edilir. Bu sayede hem hayati risk hem de tedaviye bağlı yan etkiler azalır. Lösemi erken evrede yakalandığında, genellikle daha kısa süreli ve daha az yoğun kemoterapi protokolleri yeterli olur. Ailelerin ve çocuğun psikolojik yükünü azaltır. Uzun hastane yatışları ve komplikasyonlar önlenebilir.
Lösemiler yüksek oranda tedavi edilebilir hastalıklardır. Tanı anında ailelerde ciddi bir psikolojik travma ortaya çıkabilse de tedaviye odaklanmaları, doktorlarıyla iyi bir koordinasyonla motive olmaları çok önemlidir. Ebeveynler belirti ve bulguların farkında olmalı ve vakit kaybetmeden hekime başvurmalıdır.
MEMORİAL HASTANESİ BASIN BÜLTENİ
