Corona virüs bağ ve bahçeye olan ilgiyi arttırdı

Tohum ve fideler topraklar buluşuyor

Özel Haber Fırat Çakır

★Yaptığı araştırmalar ve düzenlediği etkinlikler ile Kırklareli’nin önemli isimlerinden Kırklareli Kent Konseyi Başkanı ve KLÜ Öğretim görevlisi Ali Çakır ile yerel tohumun önemine ilişkin özel bir röportaj gerçekleştirdik.

Kutu

★Sorularımızı içtenlikle yanıtlayan Kırklareli Kent Konseyi Başkanı ve KLÜ Öğretim görevlisi Ali Çakır, Zortul Medya Grup bünyesinde bulunan Trakya’da Yeşilyurt Gazetesi’nin son derece önemli bir basın kuruluşu olduğunu ve Bölgesel Yayın hayatında çıktığı yolda Trakya’da Yeşilyurt Gazetesi’ne başarı dileklerini iletti.

 

 

Corona virüs ile birlikte vatandaşların doğanın kıymetini daha iyi anladığı şu günlerde, insanlar vakitlerinin büyük bir kısmını daha çok bağ ve bahçelerinde geçiriyor.

Son 17 günlük kısıtlama ile birlikte vatandaşlar bağ ve bahçelerinde hem tohumları hem de fideleri toprakla buluştururken,  bu konuda özenle çalışmalar yapan ve bilgilendirmelerde bulunan Ali Çakır ile görüştük.

Çakır, yerel tohumun insanların hayatında önemli bir yer tuttuğunu kaydetti.

Kırklareli Kent Konseyi Başkanı ve KLÜ Öğretim görevlisi Ali Çakır’a yönelttiğimiz sorular ve aldığımız yanıtları siz değerli okuyucularımız ile paylaşıyoruz.

Tohumlar ve fideler toprakla buluşuyor. Kırklareli’nde bazılarımız kendi tohumunu kendi ekiyor. Bazılarımız ise hibrit tohumlardan elde edilen hazır fideleri satın alıyor. Kırklareli Kent Konseyi ve SlowFood Trakya olarak bu konuda ücretsiz yerel tohum dağıttığınızı ve tohum takas şenlikleri yaptığınızı biliyoruz. Okuyucularımız tarafından daha iyi anlaşılması için öncelikle “Yerel tohum nedir?” diye sormak istiyorum.

Cevap: “Genetik yapısı bilim insanları tarafından değiştirilmemiş, bulunduğu coğrafyaya ve iklime uzun yıllar boyunca uyum sağlamış, tarımsal faaliyetler sonucunda kuşaktan kuşağa aktarılan tohumlara yerel tohum ya da ata tohum diyoruz. Yerel tohumlar tekrar tekrar ekilerek sürekli üretim gerçekleştirilebilir. Hibrit tohumları tekrar verimli bir şekilde çoğaltamazsınız. Yenisini satın almanız gerekir”

“Kırklareli ekonomisine değer katmak için yerel tohum üretmeliyiz” diyen Ali Çakır, sağlıklı nesillerin yetiştirilmesi için yerel tohum üretilmesi gerektiğini anlattı.

Soru: Peki neden Yerel Tohum üretmeliyiz? Kırklareli Kent Konseyi olarak hedefiniz nedir?

Cevap: “Dünyada ve ülkemizde tüketici eğilimlerine ve tercihlerine bağlı olarak tarımsal faaliyet alanlarında köklü bir değişim yaşanmaktadır. Bilinçli tüketiciler tarafından yerel tohumlardan elde edilen sebzelere ve meyvelere talep her geçen gün artmaktadır. Bu talep yavaş yavaş yerini yerel tohumlardan üretilen nihai ürünlere bırakmaktadır. Örneğin yerel tohum domatesten elde edilen salça ya da yerel tohumdan elde edilen domatesten yapılan bir makarna nihai ürün olarak tüketicilere sunulmaktadır. Bu ürünler katma değeri en yüksek ürünlerdir. Örneğin hibrit tohumdan domates üretirseniz 1 kilosundan 1 lira gelir elde edersiniz. Yerel tohumdan domates elde ederseniz 1 kilosundan 2lira gelir elde edersiniz. Yerel tohum domatesi salça ya da makarnaya dönüştürürseniz 6 lira gelir elde edersiniz. Yerel üreticilerimizin ve ilimiz işletmelerinin gıda sektöründeki arz-talep değişime ayak uydurmaları bu anlamda çok önemli. İlimiz dahilinde sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyesi her ilçemizde aynı değildir. Kırsal alanlarımız ekonomik refah seviyesinden hak ettiği payı alamıyor. İlçe merkezlerinde bile dengesizlik var. Lüleburgaz ilçemizsosyo-ekonomik gelişmişlik anlamda ilk sırada yer alırken Demirköy, Kofçaz, Pınarhisar, Vize ve Pehlivanköy ilçemiz hatta Kırklareli merkez ilçemiz Lüleburgaz’ın gerisinde kalmaktadır.  Ekonomik faaliyet alanlarını doğru tanımladıktan sonra yatırımlarımızı buna göre yapmalıyız. Yerel tohumlara yönelmemiz bu anlamda çok önemli. Tarım, hayvancılık ve buna bağlı gıda sanayi ilimiz için çok önemli. Bu önem sıralamasında gelecekte yerel tohumlar olmazsa olmazımızdır. Yerel tohumlar GDO ve hibrit olmadıkları için veya ıslah edilmedikleri için en sağlıklı tarımsal üretim faaliyetidir. Bakın sadece sağlıklı yaşamak için yerel tohumdan üretilen sebze ve meyveleri tüketmeliyiz demiyorum. Sağlıklı Nesiller Yetiştirmek İçin Yerel Tohumdan Üretilen Sebze ve Meyveleri Tüketmeliyiz diyorum. Sağlıklı beslenen çocukların zihinsel gelişimleri bir ülkenin geleceği için çok önemlidir. Çocuklarımız büyüdüklerinde ülkemizin bilim, eğitim, sanat, kültür başta olmak üzere birçok alanında üretime katkıda bulunacaklardır. Ülkemizin kalkınması ve refahı için sağlıklı nesiller yetiştirmeliyiz. Cumhuriyet kurulduğunda Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşları bunu çok iyi biliyorlardı. Bu nedenledir ki Trakya Bölgemizde birçok noktada Azot Obaları açtılar. Bakımsız çocukları burada kampa aldılar, beslenmelerine özen gösterdiler. Cumhuriyet bu bakış açısıyla kuruldu. Bunu devam ettirmemiz lazım. Günümüzde birçok hastalık genç yaşlarda insanlarımızı yakalıyor. Bu hastalıkların temelinde beslenme alışkanlığımız ve yediğimiz gıdaların büyük rolü olduğunu unutmayalım. Çiftçimiz yüksek tohum ücretlerinin altında eziliyor.Cinsine göre değişmekle birlikte örneğin hibrit domates tohumların kg fiyatı 1000 liradan başlayarak 5000 liraya kadar çıkmaktadır. Bazı yerlerde ise 1 adet tohumun 1 liradan satıldığını görüyoruz. Kullanılan ilaçlarda ayrıca bir maliyet kalemi olarak karşımıza çıkıyor. Bu ülke ekonomimiz için büyük bir kayıptır. Bunu önleyebiliriz”

Ali Çakır ayrıca röportajımızda, her yıl GDO ve Hibrit Tohumlara ödenen paralaörın yurt dışına çıktığını ve bunun önemli bir konu olduğunu söyledi.

 

Soru: Neden Hibrit Tohum Tercih Ediliyor?

Cevap: “Domates gibi bazı sebzelerde hibrit tohum tercih edilmesinin ana nedeni raf ömrünün yüksek olması, depoda bekleme süresinin daha uzun olması ve ulaşım araçlarıyla uzun yolculuklar yapabilmesidir. Tabi bu özellikler sebzeye bilim insanları tarafından müdahale ile kazandırılıyor. Bir diğer önemli neden de kendi fidesini yetiştirmek yerine hazır fide satın alınmasıdır. Hazır fidelerin birçoğu da hibrit tohumdur. Fide yetiştirmek aslında zor bir iş değil”

Soru: Hibrit Tohum Tercih Edilmemesi İçin Ne Yapmalıyız?

Cevap: “Sloganımız “Yerelde Üret, Yerelde Tüket” olmalı. Yerelde üretilen ve yerelde tüketilen bir sebzenin araç ile yolculuk yapmasına gerek yoktur. Depoda uzun süre beklemesine gerek yoktur. Üreticiden tüketiciye aracısız ulaşmasını sağlamalıyız. Bunun için çabalıyorum”

 

Soru: Yerel Tohumdan Sebze ile Hibrit Tohumdan Sebzeyi Nasıl Ayırt Edebiliriz?

Cevap: “Mevsiminde sebze tüketmeliyiz. Mevsimi dışında yapılan üretimler yerel tohum olmadığı gibi sağlıklıda değildir. Örneğin mevsimi dışında domates tüketmek istiyorsanız, yaz ayında domatesi konserve yapmalıyız, kurutmalıyız ya da derin dondurucuda saklamalıyız. Her sebzenin kendine has tadı ve dokusu vardır. Bunu damağınızda hissetmelisiniz. Yerel tohumların tamamı aynı boyda ve şekilde olmaz. Örneğin hibritdomatesi alıp duvara orta şiddette attığınızda dağılmaz. Yerel tohum domates ise dağılır. Güvendiğiniz yerel üreticilerden alış-veriş yapın. Ama unutmayın ki birçok yerel üretici hibrit tohum kullanmaktadır. Yerel üretici olmakla yerel tohum kullanmak aynı şey değildir. İkisini karıştırmayın. Gerçekten yerel tohumdan üretim yapan yerel üreticileri bulun”

Soru: Yerel Tohum Nereden Satın Alınabilir?

Cevap: “Maalesef yerel tohum satışı yasalarla yasaklanmıştır. Ülkemizde 2018 itibariyle sertifikalı tohum kullanmayan çiftçilere hükümet tarafından üretim desteğiverilmemektedir. Ülkemizde 2006 yılında kabul edilen Tohumculuk Kanunu ile kayıt altına alınmamış yerel tohumların satışı “yasaklanmıştır”. Yalnızca çiftçiler aralarında tohum takası yapabilirler. Bu nedenle biz tohum takas etkinliği düzenleyerek çiftçileri bir araya getiriyoruz”

Soru: Yerel Tohum Takas Şenliği Yapıyorsunuz? Bunun öncüsü olduğunuzu biliyoruz. Biraz bilgi verir misiniz?  Yerel tohum ekmek isteyenler ne yapmalı?

Cevap: “Trakya’nın İlk Yerel Tohum Takas Şenliği SlowFood Trakya ve Kırklareli Kent Konseyi tarafından düzenlenmiştir. Her yıl Eylül ayında çiftçileri Yayla Bolluk Bereket Hasat ve Bağ Bozumu Şenliklerinde bir araya getiriyoruz. Trakya’dan ve Türkiye’nin farklı noktalarından ziyaretçiler bir araya geliyor. Burada tohum takasına öncülük ediyoruz. SlowFood Trakya ve Kent Konseyi olarak ürettiğimiz yerel tohumları gelenlere ücretsiz dağıtıyoruz”

Soru: Kırklareli Kent Konseyi olarak dağıttığınız yerel tohumları nasıl çoğaltıyorsunuz?

Cevap: “Kendi bahçem ver. Yerel tohum adı altında bana gelen her tohum için 2 sene deneme ekimi yapıyorum. Deneme ekiminden başarıyla çıkan tohumları takasta dağıtıyorum. Dağıtım için ise önemli bir koşul var. Gelecek sene için verdiğim tohumdan kendine ve bize tohumluk alması. Kendine tohum almayan ve bir sene sonra bizden tekrar tohum isteyenleri sistem dışına bırakıyoruz. Yolumuza gerçek üreticilerle devam ediyoruz. Son iki senedir köylerden gönüllü kadın üreticilerimiz ile diyaloğu geliştirdik. Tohumların çoğaltılmasında ve dağıtılmasında önemli rolleri var. Karıncak Köyünden Necla Çobancık organizasyonunda Feride Soydan, Şennur Açıl, Naciye Kavaz, Serpil Top bunlardan bazıları. Kendileri bu işe gönül vermiş kadın üreticilerimiz. Amacımız köylere ulaşmak. Bunun için her geçen gün yeni adımlar atıyoruz”

Soru: Yakında bir organizasyon olacak mı?

Cevap: “Mayıs ayının ilk haftası kadın üreticilerimizin çoğalttığı yerel tohumlardan yetiştirilen fideleri ücretsiz dağıtacağız. Dağıtım yukarıda belirttiğimiz çerçevede olacak. Dağıtım tarihini ve duyurusunu Kırklareli Kent Konseyi sayfasından yapacağız”

Soru: Bahçesi olan ve sizden tohum alan bir kişi fidesini nasıl yetiştirmeli?

Cevap: “Ekim işlemi sırasında dikkat edilmesi gereken en önemli konuların başında ısı gelir. Don olaylarının bitmiş olması gerekir. Güneş gören bir cam balkon varsa çok kolay fide yapılabilir. Yoksa da internetten fide yetiştirme kabini alınabilir. Ucuz ve portatif malzemeler mevcut. Viyol, torf ve perlit alınır. Torf ve perliti karıştırılır. Viyol içerisine doldurulur. Parmaklarla torba bastırılır, ortasına çukur açılır. Açılan çukur çok derin olmamalıdır. Yoksa tohum çıkamaz. İçerisine tohum bırakılır. Üzerine tekrar torf doldurulur. Suyu verilir. Üstü örtülür. Tohumlar çıkmaya başladığında üzeri açılır. Suyu dengeli vermelidir. Güneş görmesi de önemli. Suyu çok verirseniz ve güneş görmezse fide boya gider. Dikkat etmek lazım. Salatalık ve sakız kabak tohumları önce çıkar. Ardından domates tohumları gelir. Biber tohumları daha geç çıkar. Biber içerisinde de dolmalık biberler daha geç topraktan çıkar. Sıralamaya göre ekim zamanı dikkate alınmalıdır”